Actuele  ontwikkelingen op het terrein van cybersecurity en aanpalende domeinen

Jaargang 2019 e.v.
  • Op 20 december 2019 heeft de staatssecretaris van EZK het Jaarplan Toezicht 2020 van het Agentschap Telecom (24095 nr 493) aan de Tweede Kamer aangeboden. Digitale ontwrichting is daarbij één van de leidende thema’s. Het AT houdt er toezicht op dat telecomaanbieders de continuïteit van hun netwerken en diensten borgen. Ook houdt het toezicht op de aangescherpte eisen aan de veiligheid en integriteit van mobiele netwerken (5G). En op digitale dienstverleners en aanbieders van essentiële diensten uit de energiesector en digitale infrastructuur.

  • Op 20 december 2019 heeft de staatssecretaris van EZK het verslag (21501-33 nr 795) van de Telecomraad op 3 december 2019 aan de Tweede Kamer aangeboden. De Raad heeft kennisgenomen van de voortgangsrapportage van de e-Privacyverordening. Het is niet gelukt om na bijna drie jaar onderhandelen in de Raad tot een algemene oriëntatie te komen, terwijl de huidige e-privacyregels achterhaald zijn. De Raad heeft wel de raadsconclusies aangenomen over cybersecurity van 5G-netwerken. Eurocommissaris Breton benadrukte hierbij ook het belang van het certificeren van producten en netwerken. De voortgang van de verordening ter oprichting van een kenniscentrum voor industrie, technologie en onderzoek op het gebied van cyberbeveiliging (EUCCC) en het netwerk van nationale coördinatiecentra ligt stil omdat er een aantal fundamentele knelpunten zijn. Zo ontbreekt een coherente aanpak met andere programma’s zoals Horizon Europe en het Digital Europe Programme.
 

  • Op 20 december 2019 hebben de ministers van J&V en voor Rechtsbescherming het verslag (32317 nr 581) van de JBZ-raad op 2 en 3 december 2019 te Brussel aan de Tweede Kamer aangeboden. Tijdens een recente Algemene vergadering van de VN is een resolutie ingebracht en aangenomen die oproept tot het starten met onderhandelingen binnen de VN over een verdrag over de aanpak van cybercrime. De Commissie stelde dat de onderhandelingen over het VN-verdrag op dit terrein niet tot lagere standaarden mogen leiden.
 

  • Op 20 december 2019 hebben de ministers van BZK en voor Rechtsbescherming het onderzoek “Toezicht op gebruik van algoritmen door de overheid” (26643 nr 657) naar de Tweede Kamer gestuurd. De onderzoekers hebben geen juridische lacune geconstateerd in de toezichtstaken. Zij adviseren een algoritme impact assessment in te voeren en periodieke audits uit te laten voeren op de juistheid van de ingezette algoritmen. En ontwikkel samen met wetenschappers en experts gezamenlijke definities voor termen als “bias”, “auditeerbaarheid” en “transparantie”.
 

  • Op 20 december 2019 heeft de minister van BZK een brief (26643 nr 656) naar de Tweede Kamer gestuurd waarin hij reageert op de aanbevelingen uit drie onderzoeken naar het BIT en naar de versterking van de IV-governance binnen het Rijk en hij maakt zijn besluit bekend over de toekomst van het BIT. De minister streeft ernaar om nog voor de zomer van 2020 een Besluit CIO-stelsel Rijksdienst vast te stellen waarin de verschillende rollen, taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de CIO-functie, de departementale CISO’s, de functies van de CIO-Rijk en CISO-Rijk i.o. en de positie van het CIO-beraad in goede samenhang worden vastgelegd en verankerd. Er zal een CIO Flex worden opgericht met hooggekwalificeerde ICT-specialisten die flexibel zowel departementale CIO-offices als het BIT extra capaciteit kan leveren. Het BIT zal een permanente status krijgen. Het BIT wordt een op afstand geplaatste toetsingsautoriteit, onder (beperkte) verantwoordelijkheid van de minister van BZK, en gaat na 2020 verder als onafhankelijk adviescollege met een wettelijke grondslag. Beide Kamers van de Staten-Generaal kunnen dan ook het BIT verzoeken om een toetsing of advies.
 

  • Op 19 december 2019 heeft de staatssecretaris van EZK de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang van het Actieplan Digitale Connectiviteit (26643 nr 654). Gaandeweg zijn ook weer nieuwe acties ontstaan. Voor de zomer van 2020 krijgt de Tweede Kamer voortaan – als jaarlijks terugkerend onderdeel van de rapportage over de Nederlandse Digitaliserings-strategie – een overzicht op actieniveau. De voorbereidingen voor 5G zijn in volle gang.
 

  • Op 17 december 2019 heeft de minister voor Rechtsbescherming de kabinetsreactie (26643 nr 653) op het verkennende onderzoek “Blokchain en het recht” naar de Tweede Kamer gestuurd. Het kabinet onderstreept de noodzaak van een ethisch en juridisch verantwoord ontwerp van informatiesystemen. In de reactie wordt o.a. nader ingegaan op gegevensbescherming, de uitgifte van tokens en financieel toezicht. Het rapport gaat ook in op de meerwaarde van blockchain als vertrouwenstechnologie. Het kabinet onderschrijft dat een genuanceerd beeld nodig is van de mogelijkheden en onmogelijkheden. Door EZK is een publiek-privaat samenwerkingsverband, de Dutch Blockchain Coalition (DBC), geïnitieerd. Er zijn pilots gestart op de gebieden subsidieverlening, logistiek, pensioenen, diploma’s en certificaten en Self Sovereign Identity. Daarnaast is een Cybersecurity framework ontwikkeld welke helpt met het veilig toepassen van blockchaintechnologie. Op Europees vlak heeft de staatssecretaris van EZK al in 2018 een samenwerkingsconvenant getekend.
 

  • Op 16 december 2019 heeft de Tweede Kamer overleg gevoerd (35134 nr 12) met de staatssecretaris van EZK over de initiatiefnota over mededinging in de digitale economie. Daarbij zijn 6 moties (35134 nrs 5 t/m 10) ingediend. Deze zijn op 19 december 2019 alle aangenomen waarbij 35134 nr 5 is vervangen door nr 11.
 
  • Op 13 december 2019 heeft de minister voor Medische Zorg de derde voortgangsrapportage (27529 nr 209) over de Wet cliëntenrechten bij elektronische verwerking van gegevens in de zorg naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze wet is opgenomen in de Wet gebruik BSN in de zorg en die heeft daardoor een nieuwe titel gekregen, namelijk Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg (Wabvpz). Op 1 juli 2020 treedt artikel 15d van de Wabvpz in werking, over het recht op elektronische inzage en elektronisch afschrift. Ook zal dan artikel 15e in werking treden, waarin wordt ingegaan op logging en specifiek wat voor loggingsinformatie ook moet worden opgenomen in een afschrift.
  • Op 13 december 2020 heeft D66 een gewijzigd wetsvoorstel en Memorie van Toelichting Zerodays Afwegingsproces (35257 nr 5 en 6) bij de Tweede Kamer ingediend naar aanleiding van het advies van de Raad van State.
 
  • Op 12 december 2019 heeft de initiatiefnemer zijn reactie gegeven op het advies van de Raad van State (35257 nr 4) over het initiatiefwetsvoorstel Zerodays Afwegingsproces. De RvS heeft ernstige bezwaren en adviseert het wetsvoorstel niet in behandeling te nemen. Een uniforme regeling met een afwegingscommissie, adviescommissie en één toezichthouder voor de verschillende diensten geeft zowel institutionele als praktische bezwaren.
 

  • Op 12 december 2019 heeft de minister voor BZK het Nationaal Actieplan Mensenrechten (33826 nr 33) naar de Tweede Kamer gezonden. Digitalisering van de samenleving is een van de grootste veranderingen van deze tijd en dus ook het contact met de overheid verloopt steeds vaker digitaal. Daarom is er veel aandacht in het actieplan voor digitale inclusie.
 

  • Op 10 december 2019 heeft de Tweede Kamer de Wet elektronische publicaties (35218 nr A) (incl. een amendement) aangenomen, waarna het voor behandeling naar de Eerste Kamer is gezonden.
 

  • Op 5 december 2019 heeft de staatssecretaris van EZK een brief (24095 nr 492) naar de Tweede Kamer gestuurd over de start van de consultatie van de regelgeving inzake de veiling van frequenties voor mobiele communicatie. In de brief wordt vermeld dat de AMvB is vastgesteld die de juridische grondslag biedt voor maatregelen die de veiligheid en integriteit van de netwerken moeten waarborgen. De AMvB geeft ook uitvoering aan de Aanbeveling Cyberbeveiliging van 5G-netwerken van de Europese Commissie.
 

  • Op 4 december 2019 heeft de minister van BZK overleg gevoerd met de Tweede Kamer over de digitale overheid (26643 nr 665). Hij heeft o.a. toegezegd dat er in het voorjaar van 2020 een voortgangsrapportage komt van de Agenda Digitale Overheid en dat er een overzicht komt van het toezicht per domein op het gebied van algoritmen. Ook zal hij samen met de staatssecretaris van EZK een brief sturen over overheidsdata in datacenters, de bouwstop van datacenters en of datacenters deel uitmaken van de vitale infrastructuur. Voorts meldde hij dat het kabinet nog dit jaar een position paper zal opstellen voor de nieuwe Europese Commissie waarin o.a. wordt ingegaan op de Digital Services Act.
 

  • Op 3 december 2019 heeft de minister voor de AIVD de derde voortgangsrapportage (34588 nr 85) over de werking van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 van de CTIVD aan de Tweede Kamer aangeboden. Ondanks dat de inlichtingendiensten veel werk hebben verricht is het risico op onrechtmatig handelen nog net zo groot als een half jaar geleden. De verzamelde bulkgegevens moeten binnen een jaar (met een evt. verlenging van een half jaar) op relevantie beoordeeld worden en daarna vernietigd. Dat gebeurt nu niet of niet juist en is daardoor onrechtmatig.
 

  • Op 3 december 2019 heeft de minister van J&V een brief (26643 nr 652) naar de Tweede Kamer gestuurd waarin hij de Kamer informeert over de wijze waarop de politie AI ontwikkelt en inzet, en hoe het toezicht daarop geregeld is. De politie hanteert voor haar interne toezicht, ook voor toepassingen die gebruik maken van AI, een three lines of defence-model, waarbij de eerste lijn vervuld wordt door het lijnmanagement, de tweede lijn door de korpscontroller en de derde lijn door de afdeling Concernaudit. Ook externe toezichthouders spelen een rol. Als bij de taakuitvoering AI-toepassingen worden ingezet valt dat onder het mandaat van de Inspectie J&V. Voor zover AI-toepassingen gebruik maken van persoonsgegevens houdt de AP toezicht op de zorgvuldige omgang met die data. Ten slotte kan de Auditdienst Rijk worden gevraagd om audits uit te voeren.
 

  • Op 2 december 2019 heeft de minister voor BZK een brief (27859 nr 144) gestuurd waarin hij de Tweede Kamer informeert over verbetering van het toezicht op en kwaliteitsverbetering van processen en gegegevens in de Basisregistratie Personen en het uitgifteproces van reisdocumenten. Zo wordt in 2020 gestart met het formuleren van toetsbare kwaliteitsnormen die waar mogelijk aansluiten op de BIO. Het verantwoordingsproces wordt opnieuw beschreven, tijdspaden worden gelijkgetrokken en de verantwoordingsrapportage wordt aangepast.
  • Op 28 november 2019 heeft de staatssecretaris van EZK de AMvB Besluit veiligheid en integriteit telecommunicatie in het Staatsblad gepubliceerd (Stb 2019 nr 457). Providers kunnen hiermee worden verplicht om netwerkapparatuur alleen van vertrouwde leveranciers af te nemen. Deze AMvB geeft tevens uitvoering aan de Aanbeveling Cyberbeveiliging van 5G-netwerken van de Europese Commissie. Providers die zaken doen met leveranciers die onder invloed van een staat, entiteit of persoon staan waarvan bekend is of vermoed wordt dat ze het communicatienetwerk willen misbruiken of uit laten vallen worden uitgesloten.
Update: 2 december 2019 (onder redactie van Rob Bouman)

  • Op 28 november 2019 heeft de Minister voor Rechtsbescherming zijn beleidsreactie (28684 nr 589) op het WODC-rapport “Slachtofferschap van online criminaliteit” aan de Tweede Kamer aangeboden. Er volgen binnenkort nog enkele andere onderzoeksrapporten. In het voorjaar van 2020 zal het kabinet op basis van de samenhang tussen de uitkomsten ervan conclusies trekken en de Kamer informeren over de aanpak van cybercrime.
 
  • Op 28 november 2019 voerde de Tweede Kamer overleg (32317 nr 592) met de ministers van J&V en voor Rechtsbescherming over de JBZ-raad op 2 en 3 december te Brussel. Diverse partijen steunden de ministers in hun streven om de evaluatie van de GDPR breder op te vatten dan de Commissie voorstelt, zodat ook wijzigingen mogelijk worden.
 

  • Op 21 november 2019 heeft de Tweede Kamer plenair gedebatteerd met de staatssecretaris van EZK over de te houden Telecomraad op 3 december te Brussel. Daarbij zijn 4 moties ingediend (21501-33 nrs 784 t/m 787) die lagen op het terrein van 5G en de e-privacyverordening. Deze zijn alle op 26 november aangenomen.
 

  • Op 21 november 2019 heeft de Tweede Kamer gedebatteerd met de minister van J&V over zijn begroting voor 2020. Daarbij zijn veel moties ingediend, waaronder een (35300 VI nr 64) die het kabinet vraagt het wettelijk kader voor toepassing van gezichtsherkenningstechnologie integraal en actueel te maken zodat ook toekomstige live gezichtsherkenningsprogramma’s binnen dit kader kunnen worden toegepast. Deze motie is op 26 november aangenomen.
 

  • Op 20 november 2019 heeft de minister van J&V een brief naar de Tweede Kamer gestuurd over de waarborgen en kaders bij gebruik van gezichtsherkenningstechnologie (32761 nr 152). Menselijke tussenkomst is altijd verplicht, zodat het risico op false positives zoveel mogelijk is geminimaliseerd.
 

  • Op 14 november 2019 heeft de Tweede Kamer overleg gevoerd met de minister van J&V over de nationale veiligheid. Hij deelde hierbij mede dat de staatssecretaris van EZK momenteel werkt aan een AMvB waarbij structureel gekeken zal worden naar de kwetsbaarheid van telecommunicatienetwerken. Ook gaf hij aan binnen een week te komen met een brief over gezichtsherkenning.
 

  • Op 12 november 2019 heeft de minister voor de AIVD een brief (34588 nr 84) naar de Tweede Kamer gestuurd met daarin de hoofdlijnen van de voorgenomen evaluatie van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017. Momenteel worden leden van de onafhankelijke commissie, die de evaluatie zal uitvoeren, geselecteerd waarna ze nog gescreend moeten worden. Uiterlijk mei volgend jaar moet de commissie starten met haar werkzaamheden.
 

  • Op 12 november 2019 heeft de minister van BZK de 3e Nota van Wijziging (34972 nr 18) van de Wet Digitale Overheid naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze bevat voornamelijk enkele redactionele aanpassingen.
 

  • Op 7 november 2019 heeft de minister van BZK de vragen beantwoord (30985 nr 38) die de Tweede Kamer had gesteld over de Beleidsdoorlichting BIT 2017 – 2018.
 

  • Op 7 november 2019 heeft de minister van BZK overleg gevoerd met de Tweede Kamer over paspoorten en e-id. De minister heeft toegezegd een toelichting te geven op de wijze waarop de integriteit en de interoperabiliteit van systemen zal worden gewaarborgd en hij zal een brief sturen over de inrichting van het centraal meldpunt zoals bepleit door de Algemene Rekenkamer.
 

  • Op 6 november 2019 heeft de staatssecretaris van EZK de geannoteerde agenda (21501-33 nr 782) voor de Telecomraad van 3 december te Brussel aan de Tweede Kamer aangeboden. Op de agenda staat o.a. een algemene oriëntatie van de e-privacyverordening en de raadsconclusies over de cybersecurity van 5G-netwerken.
 

  • Op 6 november 2019 heeft de Minister voor Medische Zorg de Tweede Kamer een brief (27529 nr 196) gestuurd waarin hij vooral nader ingaat op het verschoningsrecht in relatie tot gegevensuitwisseling en gegevensbescherming in de zorg.
 

  • Op 4 november 2019 heeft de Tweede Kamer een gewijzigd amendement (34972 nr 16) ontvangen op de Wet Digitale Overheid, dat zal worden betrokken bij de plenaire behandeling van het wetsvoorstel. Dit amendement regelt een unieke online identiteit voor elke burger. De één-bron-gedachte ligt daarmee wettelijk vast.
 

  • Op 31 oktober 2019 heeft de Minister voor Rechtsbescherming een brief (32761 nr 151) naar de Tweede Kamer gestuurd waarin hij aangeeft op welke punten een wijziging van de UAVG zal worden voorbereid. Omdat sommige punten de AVG zelf betreffen gaat hij ook in op onderwerpen die Nederland bij de Europese Commissie aan de orde heeft gesteld inzake de evaluatie van de AVG. Sommige knelpunten zijn door voorlichting en uitleg op te lossen. Aanpassing van wetgeving is in ieder geval wenselijk voor de verwerking van bijzondere persoonsgegevens door accountants (op verzoek van het NBA), door het Huis voor Klokkenluiders en door patiëntenverenigingen. Ook de toepassing van biometrie ten behoeve van toegangscontrole valt hieronder. Over andere onderwerpen wordt momenteel nog overleg gevoerd om te bezien of wetsaanpassing nodig is.
 

  • Op 30 oktober 2019 heeft de Tweede Kamer overleg gevoerd met de Minister van J&V (26643 nr 650) over cybersecurity. De minister heeft aangegeven dat er eind dit jaar een nationaal crisisplan ICT komt en dat in het eerste kwartaal van 2020 de kabinetsreactie komt op het WRR-rapport over digitale ontwrichting. Ook heeft hij toegezegd onderzoek te doen naar de benodigde investeringen bij de overheid op het gebied van cybersecurity en hij zal de Kamer informeren over de raakvlakken van de in december te behandelen Wijzigingswet meldkamers met de vitale infrastructuur.
 

  • Op 29 oktober 2019 heeft de minister van J&V een brief (26643 nr 647) naar de Tweede Kamer gestuurd waarin hij de actuele stand van zaken aangeeft van de invulling van de aanvullende maatregelen om de regie op cybersecurity te versterken. Hij had die aangekondigd bij de beleidsreactie op het Cybersecurity Beeld Nederland 2019. Zo wordt momenteel o.a. gewerkt aan een aanscherping van het Besluit beveiliging netwerk- en informatiesystemen (Bbni), wordt volgend jaar een reeks oefeningen op diverse niveaus georganiseerd (ISIDOOR 2020) en zal het NCSC voorzien in richtlijnen voor het testen van systemen door vitale partijen.
 

  • Op 28 oktober 2019 heeft de minister van BZK een brief (26643 nr 646) naar de Tweede Kamer gestuurd waarin zij de Kamer informeert over de voortgang van de uitvoering van de Strategische I-agenda Rijksdienst 2019-2021. Ook gaat zij in op de door de Algemene Rekenkamer geconstateerde onvolkomenheden op informatiebeveiliging en ICT.
 

  • Op 22 oktober 2019 heeft de staatssecretaris van BZK een Nota van Wijziging (35218 nr 7) op het Wetsvoorstel elektronische publicaties naar de Tweede Kamer gestuurd. Er wordt nu een evaluatiebepaling opgenomen en het wordt bestuursorganen mogelijk gemaakt van elektronische publicatie af te zien als er op niet-publiekrechtelijke normen (zoals NEN- of ISO-normen) auteursrecht is gevestigd.
 

  • Op 22 oktober 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de vragen beantwoord (35218 nr 6) die de Tweede Kamer had over de voorgestelde Wet elektronische publicaties.
 

  • Op 21 oktober 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de 2e Nota van Wijziging (34972 nr 14) van de Wet digitale overheid naar de Tweede Kamer gestuurd. Het betreft vooral een wijziging in de wijze van toelating van private identificatiemiddelen. Er wordt afgezien van aanbesteding omdat inmiddels de ontwikkeling van inlogmiddelen veel sneller verloopt en het aantal gegadigden in de markt groeit. Als een door een private partij aangeboden middel aan de in een AMvB vast te leggen eisen voldoet, kan het door de minister worden toegelaten.
 

  • Op 18 oktober 2019 heeft de minister van Buitenlandse Zaken de Mededeling gegevensbeschermingsregels (22112 nr 2830) van de Europese Commissie naar de Tweede Kamer gestuurd. Die vormt een bijdrage aan de evaluatie van de AVG en kan worden gezien als een tussenrapportage over het eerste jaar waarin de AVG van toepassing is. De boodschap is positief, maar op een aantal punten moet nog vooruitgang worden geboekt. De commissie stuurt echter aan op een beperkte evaluatie en heeft al op voorhand aangegeven geen wijzigingen te zullen voorstellen. Nederland wil een brede evaluatie en die juist aangrijpen om wel enkele wijzigingen aan te brengen zodat diverse knelpunten worden weggenomen. Ook wil Nederland aandacht vragen voor (technologische) ontwikkelingen zoals AI, blockchain, gezichtsherkenningstechnologie en de groeiende datamacht van grote technologiebedrijven.
 

  • Op 18 oktober 2019 heeft de minister van J&V de EU-risicoanalyse voor 5G (21501-33 nr 781) aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze is in lijn met de Nederlandse risicoanalyse die ook uitgaat van statelijke actoren als de meest ernstige dreiging. Op basis van de risicoanalyse wordt nu een instrumentarium ontwikkeld van mitigerende beveiligingsmaatregelen (een toolbox) dat naar verwachting eind december zal worden opgeleverd. Momenteel werkt de staatssecretaris van EZK al aan een AMvB waarin maatregelen worden uitgewerkt ter bescherming van onze telecomnetwerken en het toekomstige 5G-netwerk.
 

  • Op 10 oktober 2019 heeft de minister van J&V de Tweede Kamer geïnformeerd over de migratie van het spraaknetwerk (T2000) als onderdeel van de nieuwe infrastructuur mobiele communicatie (C2000) en over het vervolgproces (25124 nr 97). Deze migratie zal in het eerste kwartaal van 2020 plaatsvinden.
 

  • Op 9 oktober 2019 heeft de minister voor Medische Zorg overleg gevoerd (27529 nr 195) met de Tweede Kamer over gegevensuitwisseling en gegevensbescherming in de zorg. De minister heeft daarbij diverse toezeggingen gedaan. Zo zal hij o.a. in samenwerking met de Patiëntenfederatie nagaan of er juridische lacunes bestaan rondom gezondheidsgegevens, de ggz-sector zal betrokken worden bij het onderzoek van de publieke rol van Z-CERT en in het vierde kwartaal 2020 jaar zal het wetsvoorstel over de elektronische gegevensuitwisseling naar de Tweede Kamer worden gestuurd.
 

  • Op 8 oktober 2019 heeft de minister voor Medische Zorg een brief (27529 nr 193) naar de Tweede Kamer gestuurd over informatiebeveiliging in de zorg. Het aantal deelnemende zorginstellingen aan Z-CERT is sinds vorig jaar verdubbeld. De minister zoekt momenteel uit welke typen instellingen onder een eventuele verplichte deelname zouden moeten vallen. Een aantal zorginstellingen hebben gekozen voor het opslaan van medische gegevens in Google Cloud. Na berichtgeving hierover heeft de minister onderzoek laten doen. Hieruit komt het advies om voor deze opslag alleen gebruik te maken van een cloudprovider met een vestiging of opslagcapaciteit in Nederland of elders binnen de EU, waardoor de AVG van toepassing is. Bovendien wordt geadviseerd de data vooraf te versleutelen. Vanwege het succes van de AVG Helpdesk heet hij besloten deze in ieder geval tot medio 2020 in stand te houden en de website tenminste tot eind 2020.
 

  • Op 8 oktober 2019 heeft de minister van BZK een beleidsbrief (26643 nr 642) over Artificiële Intelligentie naar de Tweede Kamer gestuurd. De brief geeft een overzicht van de kansen en risico’s van AI voor publieke waarden die gestoeld zijn op mensenrechten en beschrijft tevens bestaande en toekomstige beleidsmaatregelen. Verschillende partijen zijn bezig met het verbeteren van controlemechanismen op AI, zoals standaarden om de kwaliteit van AI-systemen te garanderen en audits. Gezichtsherkenning is een AI-toepassing die specifieke aandacht vergt. Naar verwachting zal eind dit jaar het onderzoek gereed zijn van de Tilburg University waarin zal worden ingegaan op maatregelen om risico’s te beperken.
 

  • Op 8 oktober 2019 heeft de minister voor Rechtsbescherming een brief (26643 nr 641) naar de Tweede Kamer gezonden waarin hij ingaat op mogelijke waarborgen tegen de risico’s van het gebruik van algoritmes en data-analyses door de overheid. De brief geeft hiermee ook invulling aan toezeggingen die de minister heeft gedaan na het verschijnen van het WRR-rapport over big data. In dit stadium richt het kabinet zich op waarborgen voor data-analyses bij overheden. Wettelijke waarborgen voor data-analyses door het bedrijfsleven kunnen beter op Europees niveau worden vastgesteld (zie Richtlijnen voor AI van 8 april 2019). Het kabinet heeft richtlijnen voor het toepassen van algoritmische data-analyses door overheden ontwikkeld. Onderdeel hiervan is validatie en controle door middel van audits van de resultaten van data-analyses en de daarbij gebruikte algoritmes en modellen.
 

  • Op 8 oktober 2019 heeft de staatssecretaris van EZK het Strategisch Actieplan voor Artificiële Intelligentie (SAPAI) naar de Tweede Kamer gestuurd (26643 nr 640). De brief bevat de overkoepelende AI-aanpak van het kabinet alsmede beleidsmaatregelen om kansen van AI te benutten en daarbij publieke belangen te borgen. De overheid werkt samen met de Nederlandse AI-Coalitie. Zowel de overheid als bedrijven moeten hun investeringen in AI gaan verdubbelen als het aan het kabinet ligt, opdat Nederland concurrerend blijft.
 

  • Op 7 oktober 2019 heeft de minister van BZK de evaluatieonderzoeken naar de EP-verkiezing (35165 nr 10) n aar de Tweede Kamer gestuurd. De brief bevat ook nadere informatie over de problemen die een spoedige aanbesteding van een nieuw digitaal hulpmiddel voor de uitslagberekening in de weg staan. De Kiesraad heeft nieuwe bevoegdheden nodig om gemeenten voorschriften te geven voor het gebruik van digitale hulpmiddelen en voor het uitvoeren van controles op dat gebruik. De Kiesraad zal zich ontwikkelen tot een Verkiezingsautoriteit, daarvoor moet de Kieswet worden aangepast. Medio mei is een programmadirecteur aangesteld die momenteel de aanbesteding voorbereidt. De eerste stap daarvan is het bepalen van de eisen (functioneel, technisch, beveiliging, betrouwbaarheid, etc). Op zijn vroegst zullen pas het komend voorjaar offertes kunnen worden aangevraagd. Het is derhalve niet realistisch dat het nieuwe hulpmiddel bij de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021 kan worden gebruikt. Begin september is wel een voorstel voor een Tijdelijke experimentenwet nieuwe stembiljetten in consultatie gegaan.
 

  • Op 2 oktober 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de derde Nota van Wijziging (35047 nr 13) van de Paspoortwet in verband met de invoering van eID naar de Tweede Kamer gestuurd. Hiermee wordt een wetstechnische omissie hersteld.
 

  • Op 30 september 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de Tweede Kamer per brief (25764 nr 121) geïnformeerd over hoe en wanneer hij het BSN laat verplaatsen naar een QR-code op de achterzijde van ID-kaarten en de houderpagina van paspoorten. De AP is hierover vooraf geraadpleegd. Met ingang van 2 augustus 2021 wordt het BSN uit de machine leesbare strook verwijderd. Het BSN komt dan ook niet meer voor in de chip. Het BSN blijft wel zichtbaar aanwezig op de achterzijde. Een kopie van alleen de voorzijde is daarmee veiliger geworden.
 

  • Op 30 september 2019 heeft de Tweede Kamer vragen gesteld en opmerkingen gemaakt (35242 nr 5) over de wijzigingen van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. De meeste voorgestelde maatregelen waren al vastgelegd in beleidsregels die vanaf de inwerkingtreding van de wet per 1 mei 2018 al werden toegepast en vloeiden voort uit de bezwaren die bij het referendum naar voren kwamen.
 

  • Op 30 september 2019 heeft de Tijdelijke Commissie Digitale Toekomst (35229 nr 4) rondetafelgesprekken gevoerd met o.a. de ACM, de AFM, een lid van de High Level Expert Group Artificial Intelligence van de Europese Commissie en wetenschappers van de Vereniging van Universiteiten (VSNU)/Digitale Samenleving.
 

  • Op 27 september 2019 heeft de minister van BZK een brief (34477 nr 66) naar de Tweede Kamer gestuurd over gegevensuitwisseling en privacy in het sociaal domein, met name bij de aanpak van meervoudige problematiek. De brief bevat de uitgangspunten die ten grondslag liggen aan de beoogde aanpassing van wetgeving hiervoor. Daarmee kunnen dan passende oplossingen worden gezocht voor kwetsbare burgers die kampen met die problematiek. Onderwerpen als werk en inkomen, gezondheid, zorg, schulden, veiligheid, huisvesting en onderwijs kunnen dan worden verbonden. De AP heeft meerdere malen aangegeven dat het juridisch kader daarvoor nu nog ontbreekt.
 

  • Op 24 september 2019 heeft de Tweede Kamer gestemd over de moties die op 10 september zijn ingediend over het rapport van de Raad van State over de digitalisering van de overheid. (26643 nrs 630 t/m 633) welke alle zijn aangenomen.
 

  • Op 23 september 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de voortgangsrapportage van de implementatie van eID (26643 nr 636) naar de Tweede Kamer gezonden. Hij meldt hierin dat Apple heeft aangekondigd de NFC-reader open te stellen vanaf iOS13 zodat dan ook (moderne) iphones identiteitsbewijzen kunnen uitlezen en zijn aparte kaartlezers niet nodig. Om minder afhankelijk te zijn van producenten van smartphones blijft de staatssecretaris werken aan tijdelijke overbruggingsmaatregelen. Daarnaast wil hij extra prioriteit geven aan de toelating van private authenticatiediensten. Het programma Machtigen wordt gebruiksvriendelijker gemaakt.
 

  • Op 20 september 2019 heeft de minister van Buitenlandse Zaken een brief (35291 nr 1) naar de Staten-Generaal gezonden waarin hij voorstelt om het secretariaat van het Global Forum on Cyber Expertise (GFCE) te verzelfstandigen en om te vormen tot een stichting. Het GFCE is op16 april 2015 tijdens de Global Conference on Cyber Space in Den Haag op Nederlands initiatief gelanceerd door 42 overheden, internationale organisaties en private partijen. Inmiddels zijn er 74 deelnemers. De kosten van het secretariaat zijn tot nu toe door Nederland gedragen. Na de verzelfstandiging zullen de kosten worden opgebracht door meerdere contribuanten.
 

  • Op 20 september 2019 heeft de staatssecretaris van BZK een brief (26643 nr 635) naar de Tweede Kamer gestuurd waarin hij ingaat op alternatieve scenario’s voor de positionering van het BIT. Een keuze zal pas gemaakt worden na afronding van de beleidsdoorlichting van het BIT en het onderzoek naar nut en noodzaak van een Rijksinspectie Digitalisering.
 

  • Op 20 september 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de rapportage van de Toezichtsraad Bureau ICT-Toetsing (BIT) over het eerste half jaar van 2019 (26643 nr 634) aan de Tweede Kamer aangeboden. De Toezichtsraad heeft grote zorgen over de toetscapaciteit ten opzichte van het aantal aangemelde projecten. Hierdoor kan ook de kwaliteit van de toetsen onder druk komen te staan.
 

  • Op 16 september 2019 heeft de minister voor Rechtsbescherming in een brief (32761 nr 149) aan de Tweede Kamer inzicht gegeven in de capaciteit en middelen voor de taakuitbreiding en groeiscenario’s van de Autoriteit Persoonsgegevens.
 

  • Op 23 september 2019 heeft de Tijdelijke Commissie Digitale Toekomst als vervolg op de gesprekken van 9 september een hoorzitting gehouden waarbij o.a. uitgenodigd waren: de WRR, ECP, Raad van State en Bits of Freedom.
 

  • Op 10 september 2019 heeft de Tweede Kamer plenair gedebatteerd met de staatssecretaris van BZK over de kabinetsreactie op het advies van de Raad van State over de effecten van digitalisering voor de rechtsstatelijke verhoudingen. Tijdens het debat zijn 4 moties (26643 nrs 630 – 633) ingediend waarover op 24 september zal worden gestemd.
 

  • Op 9 september 2019 heeft de Tijdelijke Commissie Digitale Toekomst een hoorzitting/rondetafelgesprek gehouden met diverse organisaties die de afgelopen jaren over digitalisering hebben gepubliceerd, o.a. de Raad voor het Openbaar Bestuur, de AP en het Sociaal en Cultureel Planbureau.
 

  • Op 4 september 2019 heeft de minister voor Medische Zorg de Tweede Kamer geïnformeerd over de noodzakelijke versnelde vervanging van UZI-certificaten en zijn aanpak hiervan (26643 nr 629). In plaats van maart 2020 moeten deze nu al op 1 oktober 2019 zijn vervangen. Het CIBG is hiermee aan de slag.
 

  • Op 3 september 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de Tweede Kamer nader geïnformeerd (26643 nr 628) over de actuele situatie bij het BIT. Het instellingsbesluit is aangepast waardoor nu ook formeel geregeld is dat het BIT tot eind 2020 blijft bestaan. Voor eind dit jaar zal een definitief besluit over de toekomst van het BIT worden genomen.
 

  • Op 28 augustus 2019 heeft de minister voor Rechtsbescherming het rapport ”Blockchain en het recht” (26643 nr 627) naar de Tweede Kamer gezonden. Het streven is om voor eind van het jaar een kabinetsreactie op dat rapport naar de Kamer te sturen.
 

  • Op 6 augustus 2019 heeft de minister van J&V het in zijn opdracht door het WODC opgeleverde rapport “Online Discoverability and Vulnerabilities of ICS/SCADA Devices in the Netherlands” (26643 nr 625) aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze systemen worden o.a. gebruikt voor de besturing van processen in de vitale infrastructuur. De onderzoekers wisten rond de 1000 systemen te lokaliseren en ongeveer 60 daarvan bevatte één of meer kwetsbaarheden. Of de systemen aan de vitale infrastructuur toebehoorden hebben zij niet kunnen vaststellen. De onderzoekers doen enkele aanbevelingen die overigens geheel in lijn zijn met de in 2015 door het NCSC uitgebrachte adviezen. Het NCSC zal het rapport bij de organisaties binnen de vitale infrastructuur en bij hun toezichthouders onder de aandacht brengen.
 

  • Op 23 juli 2019 heeft de minister van J&V het actieplan Veilig Ondernemen 2019 – 2022 (29911 nr 251) naar de Tweede Kamer gestuurd. Dit plan is vastgesteld door het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing (NPC). In het plan zijn drie thema’s als prioriteit opgenomen en nader uitgewerkt: ondermijning, cybersecurity en mobiel banditisme.
 

  • Op 19 juli 2019 heeft Verhoeven (D66) een initiatiefwetsvoorstel (35257 nrs 1-3) Wet Zerodays Afwegingsproces bij de Tweede Kamer ingediend. Als de overheid zerodays vindt of koopt ontstaat er een dilemma. Moet de overheid het direct melden, in het belang van de cyberveiligheid van de vitale infrastructuur of het economisch belang van ondernemingen of in het privacybelang van mensen? Of moet het open worden gehouden om zelf te kunnen gebruiken om daarmee de nationale veiligheid of de opsporing te dienen? Op dit moment zijn de AIVD en de MIVD aan een wettelijk afwegingskader gebonden, maar bijv. de politie en Defensie niet. Als die een zeroday gebruiken zou bijv. de vitale infrastructuur in gevaar kunnen worden gebracht. Hij stelt daarom voor om voor de gehele overheid een wettelijk afwegingskader op te stellen dat moet worden gehanteerd door een onder het NCSC in te stellen nieuw orgaan waarin alle belangen zijn vertegenwoordigd.
 

  • Op 17 juli 2019 heeft de minister voor Rechtsbescherming de reactie van het kabinet (34602 nr 2) gegeven op het in oktober 2016 ingediende burgerinitiatief “Internetpesters aangepakt”. Onrechtmatige content moet zo snel mogelijk van het internet worden verwijderd en slachtoffers moeten te weten kunnen komen wie die content heeft geplaatst. Een mogelijke uitbreiding van het huidige juridische instrumentarium zou de introductie van een ex parte procedure kunnen zijn. Het WODC zal hiernaar een onderzoek uitvoeren dat in 2020 zal worden afgerond.
 

  • Op 12 juli 2019 heeft de minister voor Medische Zorg een brief (27529 nr 189) naar de Tweede Kamer gestuurd over gegevensuitwisseling in de zorg, met name tussen zorgaanbieders onderling. De brief is onder meer gericht op het realiseren van eenheid van taal en techniek. Dezelfde gegevens kunnen, als de patiënt dit wil, doorstromen naar zijn Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO). De brief bevat de Roadmap van de aankomende wetgeving en de uitkomsten van het onderzoek naar de noodzaak tot aanpassingen van de Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg (Wabvpz). Kort na de zomer zal de minister in een aparte brief uitgebreid ingaan op informatiebeveiliging in de hele zorg.
 

  • Op 12 juli 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de tweede Nota van Wijziging (35047 nr 12) van de Paspoortwet in verband met de invoering van eID naar de Tweede Kamer gestuurd. Hiermee worden enkele omissies hersteld.
 

  • Op 11 juli 2019 heeft de staatssecretaris van BZK een brief (32761 nr 147) naar de Tweede Kamer gestuurd met zijn beleid inzake Regie op gegevens. Hierin beschrijft hij de aanpak op hoofdlijnen om te realiseren dat burgers grip en zicht krijgen op de eigen persoonlijke gegevens bij de overheid. Een burger moet zijn eigen gegevens niet alleen kunnen inzien of wijzigen, maar ook - en dat is nieuw – digitaal kunnen delen met organisaties buiten de overheid. Naast nieuwe kansen biedt dit ook nieuwe risico’s omdat je niet altijd kunt overzien wat er daarna met die gegevens gebeurt. Er komen daarom spelregels waar die organisaties aan moeten voldoen en die zullen worden vastgelegd in de Wet digitale overheid.
 

  • Op 8 juli 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de Tweede Kamer geïnformeerd over de beleidsdoorlichting van het BIT (30985 nr 34). Daarnaast vindt naar aanleiding van een aangenomen VVD-motie ook onderzoek plaats naar een vorm van een digitale Rijksinspectie. Beide onderzoeken zullen voor het einde van dit jaar worden afgerond. Hierna kan antwoord worden gegeven op een structurele voortzetting en positionering van de taken van het BIT.
 

  • Op 5 juli 2019 heeft de staatssecretaris van BZK een brief (34972 nr 11) naar de Tweede Kamer gestuurd waarin hij de definitieve keuze voor verwerving van een privaat inlogmiddel voor burgers toelicht. Oorspronkelijk werd gekozen voor aanbesteding maar inmiddels heeft hij besloten over te gaan tot een systeem van open toelating (accreditatie). In de brief wordt de keuze en de redenen daarvoor toegelicht. De wijziging van het wetsvoorstel Digitale Overheid wordt nu voorbereid.
 

  • Op 5 juli 2019 heeft de minister van Buitenlandse Zaken de Tweede Kamer geïnformeerd over de internationale rechtsorde in het digitale domein (33694 nr 47). Nederland blijft in VN-verband strijden voor een open, vrij en veilig internet en versterkt daarom de cyberexpertise van diplomatieke vertegenwoordigers. In EU-verband is op Nederlands initiatief een EU cyberdiplomatie toolbox tot stand gekomen. Hiermee kunnen verschillende instrumenten worden aangewend om personen die ondermijnende cyberactiviteiten ontplooien ter verantwoording te roepen. Op Nederlands initiatief is een EU cybersanctieregime ingesteld waarmee tegoeden kunnen worden bevroren en inreisverboden kunnen worden opgelegd.
 

  • Op 5 juli 2019 hebben de staatssecretarissen van EZK en BZK en de minister van J&V de voortgangsrapportage en actualisatie van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (26643 nr 623) aan de Tweede Kamer aangeboden. Veel input is geleverd tijdens de Conferentie Nederland Digitaal in maart 2019.
 

  • Op 4 juli 2019 heeft de Tweede Kamer plenair gedebatteerd over de uitrol van 5G. Tijdens het debat zijn 11 moties ingediend, waarvan er 7 zijn aangenomen (24095 nrs 480, 481, 482, 485, 487, 488 en 489). Hierbij wordt de regering verzocht o.a. om jaarlijks te rapporteren over de voortgang van de structurele samenwerking tussen de Taskforce Economische Veiligheid en de telecomaanbieders, om te onderzoeken of ook de vaste netwerken risico’s lopen op spionage, infiltratie en verstoring en om na te gaan of de voor 5G te formuleren extra eisen en maatregelen ook van toepassing kunnen zijn bij andere vitale diensten en processen.
 

  • Op 3 juli 2019 heeft de minister van BZK overleg gevoerd met de Tweede Kamer over het functioneren van de Rijksdienst (31490 nr 257). De minister heeft o.a. toegezegd nog dit jaar nadere informatie te verstrekken over de HR-ontwikkeling ten aanzien van ICT en nog voor de begrotingsbehandeling een brief te sturen met de actuele ICT-ontwikkelingen. In de voortgangsrapportage ICT zal de aanbestedingsstrategie nader worden geconcretiseerd.
 

  • Op 3 juli 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de geactualiseerde versie van NL Digibeter 2019, de Agenda Digitale Overheid (26643 nr 621) aan de Tweede Kamer aangeboden. De samenhang tussen de vijf pijlers is verder vergroot. In de bijlage wordt per actielijn inzicht gegeven in de voortgang en de te verwachten resultaten voor de komende twee jaar.
 

  • Op 3 juli 2019 heeft de staatssecretaris van EZK het verslag van de op 7 juni gehouden Telecomraad (21501-33 nr 771) naar de Tweede Kamer gestuurd. Lidstaten willen EU-leiderschap bij o.a. AI, supercomputing, cybersecurity, 5G, IoT en blockchain. De verordening ter oprichting van het Digital Europe Programme (DEP) zal zich richten op vijf prioriteiten waaronder AI en cybersecurity. Hoewel er veel voortgang is bereikt met de EU Cybersecurity Competence Center verordening wordt momenteel eerst juridisch advies ingewonnen omdat het akkoord over Horizontal Europe geleid heeft tot verschillende interpretaties of lidstaten wel/niet moeten co-financieren.
 

  • Op 3 juli 2019 is de constituerende vergadering van de tijdelijke commissie Digitale toekomst geweest. Kathalijne Buitenweg (GL) is gekozen tot voorzitter en Kees Verhoeven (D66) tot ondervoorzitter. Overige leden zijn afkomstig uit de fracties VVD, CDA, PVV, 50Plus en Denk.
 

  • Op 2 juli 2019 heeft de minister van BZK aan de Tweede Kamer laten weten hoe het kabinet de door de Algemene Rekenkamer geconstateerde onvolkomenheden op het gebied van informatiebeveiliging (11) en ICT (9) binnen de rijksoverheid gezamenlijk gaat aanpakken (26643 nr 620). Alle departementen hebben maatregelen afgesproken waarvan de opvolging door de minister van BZK zal worden gecoördineerd. Het functieprofiel van de departementale CIO’s wordt herzien en het profiel van de departementale CISO’s wordt geformaliseerd. Er wordt een nieuwe rol van CISO Rijk gecreëerd en in september start de eerste lichting van het nieuwe Cyber Traineeship.
 

  • Op 1 juli 2019 heeft de minister van J&V mede namens de minister van BZK de maatregelen ter bescherming van telecomnetwerken en 5G (2019Z13859) naar de Tweede Kamer gestuurd. Het betreft de uitkomsten van de Taskforce Economische Veiligheid onder leiding van de NCTV. De aanscherping van de eisen aan de veiligheid en integriteit van mobiele telecommunicatie-netwerken zullen worden vastgelegd in een amvb die in het najaar zal worden gepubliceerd. De bevindingen van de Taskforce zullen in een vertrouwelijke sessie met de Kamer worden gedeeld.
 

  • Op 1 juli 2019 heeft de regering een wijziging op de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (35242 nrs 1-4) bij de Tweede Kamer ingediend. Nadat in maart 2018 een kleine meerderheid van de kiezers in een raadgevend referendum tegen de wet had gestemd werd de wet in mei 2018 toch van kracht. Daarbij werden wel al wijzigingen aangekondigd die (deels) nu in de wet terecht zijn gekomen.
 

  • Op 1 juli 2019 hebben de ministers van J&V en BZK de Tweede Kamer geïnformeerd (26643 nr 622) over de uitgevoerde verificatie op het verbeterplan met Microsoft. In 2018 was gebleken dat Microsoft Office ProPlus gegevens over gebruikers verzamelde en opsloeg in een database in de VS en dat is in strijd met de AVG. Eind april heeft Microsoft een nieuwe versie van de software aangeboden ter verificatie. Deze versie is getest en in orde bevonden. Microsoft heeft zowel in Office ProPlus als in Windows 10 Enterprise wereldwijd de beloofde verbeteringen doorgevoerd. De Nederlandse Staat heeft een procedure voor uitoefening van verbeterde auditrechten bedongen. Deze audits vinden jaarlijks plaats, een samenvatting van de bevindingen zal worden gepubliceerd op de website van SLM Microsoft.
 

  • Op 1 juli 2019 heeft de minister van Buitenlandse Zaken de Aanbeveling Cyberbeveiliging van 5G-netwerken (22112 nr 2816) van de Europese Commissie naar de Tweede Kamer gezonden. Lidstaten moeten hun (nationale) cyberrisico’s voor 5G-netwerken beoordelen en die uiterlijk 15 juli naar de Europese Commissie en ENISA sturen. Op 1 oktober moet er dan een gecoördineerde risicobeoordeling zijn uitgevoerd. Uiterlijk 31 december 2019 zou er dan een gemeenschappelijk instrumentarium moeten zijn. Onderdeel hiervan zou een certificeringsschema voor 5G-netwerken kunnen zijn. Uiterlijk 1 oktober 2020 moeten de effecten van deze aanbeveling geëvalueerd zijn.
 

  • Op 27 juni 2019 heeft het Presidium van de Tweede Kamer aan de leden een voorstel (35229 nr 1) voorgelegd om een tijdelijke commissie in te stellen die moet onderzoeken hoe de kennispositie van de Tweede Kamer op het gebied van digitalisering kan worden versterkt waardoor de grip op gewenste en ongewenste digitaliseringsontwikkelingen kan worden vergroot. Op 2 juli 2019 heeft de Tweede Kamer met het voorstel ingestemd.
 

  • Op 26 juni 2019 heeft de staatssecretaris van BZK een brief (25764 nr 120) naar de Tweede Kamer gestuurd waarin hij zijn voornemen voorlegt om het reisdocumentenstelsel te verbeteren. Bij het aanvragen van een paspoort of identiteitskaart moeten “achter de balie” nu nog vijf informatiesystemen worden geraadpleegd, sommige centraal, andere decentraal. Hij wil de ca. 500 decentrale systemen vervangen door twee centrale systemen, waarvan één de biometrische gegevens zal bevatten waarin geen persoonsgegevens zullen worden opgeslagen. Het geheel zal hierdoor betrouwbaarder en minder fraudegevoelig worden.
 

  • Op 20 juni 2019 heeft de minister van J&V overleg gevoerd met de Tweede Kamer over Nationale Veiligheid en crisisbeheersing (30821 nr 90). De minister heeft toegezegd de Kamer na het zomerreces te informeren over de opvolging van het C2000-systeem. Later dit jaar zal hij de Kamer informeren over het gebruik van gezichtsherkenningssoftware bij opsporing. Op 25 juni heeft de Kamer hierover plenair gedebatteerd en zijn 4 moties ingediend. Twee moties (30821 nr 82 en 83) zijn aangehouden. Twee andere moties (30821 nr 84 en 85) zijn op 2 juli aangenomen. In de laatste motie wordt de regering verzocht overheidssystemen in de vitale infrastructuur te scannen op kwetsbaarheden en die vervolgens te dichten.
 

  • Op 20 juni 2019 heeft de staatssecretaris van EZK de Tweede Kamer geïnformeerd (26643 nr 618) over de voortgang van de implementatie van de Roadmap Digitaal Veilige Hard- en Software en de inzet voor de komende periode. Nederland maakt zich in de EU sterk voor het stellen van wettelijke minimum digitale veiligheidseisen aan IoT-apparatuur. De bedoeling is om deze in 2020 van kracht te laten worden. Ook wordt ingegaan op de het Europees cloud certificatieschema waarbij Nederland een grote rol heeft gespeeld. In de rapportage wordt het Nederlandse publiek-private raamwerk Partnering Trust genoemd en de activiteiten van de Secure Software Alliance. In hierbij behorende voetnoten wordt NOREA als partner genoemd.
 
  • Op 18 juni 2019 heeft de Tweede Kamer gestemd over de aangehouden motie (26643 nr 110) die op 29 mei 2019 was ingediend bij het overleg over de digitale overheid. De motie is aangenomen. Hierbij wordt de regering verzocht om een richtlijn te ontwikkelen voor het gebruik door overheden van algoritmes met mogelijk ingrijpende consequenties op burgerrechten en om een voorstel uit te werken voor toezicht op het gebruik van algoritmes.
 

  • Op 17 juni 2019 heeft de staatssecretaris van EZK de Tweede Kamer geïnformeerd over waar het Digital Trust Center (DTC) staat (26643 nr 616). Achtereenvolgens wordt ingegaan op de resultaten van 2018 en de speerpunten voor 2019, de voortgang op de hoofdtaken van het DTC, de samenwerking binnen en buiten de overheid en tot slot de organisatie en evaluatie.
 

  • Op 14 juni 2019 heeft de staatssecretaris van Financiën de vragen beantwoord (32761 nr 136) die de Tweede Kamer had gesteld naar aanleiding van de ontvangen antwoorden op vragen over het onderzoek van de AP naar de informatiebeveiliging bij de Belastingdienst.
 

  • Op 13 juni 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de vragen beantwoord (34972 nr 10) die de Tweede Kamer had gesteld over het wetsvoorstel Digitale Overheid. Daarbij wordt o.a. uitgebreid ingegaan op het gebruik van standaarden, eID, toezicht en handhaving en de gevolgen voor burgers en bedrijven.
 

  • Op 13 juni 2019 heeft de minister voor Rechtsbescherming overleg gevoerd met de Tweede Kamer over de bescherming van persoonsgegevens (32761 nr 148). De minister heeft toegezegd voor de begrotingsbehandeling de Kamer te informeren over de grote internationale bedrijven in Nederland waar de AP toezicht op houdt en over de groeiscenario’s van de AP. Op 25 juni heeft de Kamer plenair over dit onderwerp gedebatteerd en zijn 9 moties ingediend (32761 nrs 137 – 145). Op 2 juli zijn 3 moties aangehouden en 6 moties aangenomen.
 

  • Op 12 juni 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de vragen beantwoord (35047 nr 8) die de Tweede Kamer had gesteld over de wijziging van de Paspoortwet in verband met de invoering van elektronische identificatie met een publiek identificatiemiddel. Ongeveer de helft van de Nederlandse bevolking beschikt over een Android-telefoon die de chip kan uitlezen, maar de andere helft dus niet. Er is nog geen besluit genomen over alternatieven zoals bijv. een kaartlezer die enkele tient/llen euro’s zou kosten. Andere opties worden nog onderzocht.
 

  • Op 12 juni 2019 heeft de minister van J&V de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang van de integrale aanpak cybercrime (28684 nr 564). Het gebruik van ransomware groeit nog steeds evenals het gebruik van phishing mails. Cryptovaluta worden misbruikt voor witwassen van crimineel geld of worden ontvreemd van bonafide gebruikers. Ook het aantal geregistreerde gevallen van computervredebreuk neemt toe. Er zijn en worden diverse acties in gang gezet gericht op preventie, opsporing en vervolging. De nieuwe WCCIII biedt extra mogelijkheden voor de aanpak van cybercrime.
 

  • Op 12 juni 2019 heeft de minister van J&V het Cybersecuritybeeld Nederland 2019 (CSBN2019) (26643 nr 614) en zijn reactie daarop aan de Tweede Kamer aangeboden en heeft hij de Kamer geïnformeerd over de voortgang van de Nederlandse Cybersecurity Agenda (NCSA). Het CSBN schetst een zorgwekkend beeld. Er is sprake van een toenemende digitale dreiging. De digitale weerbaarheid dreigt achter te lopen. Alle betrokken vakdepartementen werken intensief samen met de vitale aanbieders, toezichthouders en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten om verder invulling te geven aan (met name ambitie 7 van) de NCSA. Dit wordt verder uitgebreid in de brief toegelicht. Voorts is in de brief de voortgang van de NCSA sinds april 2018 opgenomen en wordt een vooruitblik gegeven op de maatregelen die het kabinet de komende periode neemt.
 

Op 11 juni 2019 heeft de staatssecretaris van EZK de Nota Mobiele Communicatie (24095 nr 478) naar de Tweede Kamer gestuurd. Dat is een beleidskader voor de verdeling van frequenties in verband met de uitrol van 5G en de herverdeling van eerder uitgegeven frequenties.
  • Op 7 juni 2019 heeft de minister van J&V de Nationale Veiligheid Strategie 2019 (30821 nr 81) aan de Tweede Kamer aangeboden. Daarin zijn op basis van een geïntegreerde risicoanalyse de nationale veiligheidsbelangen in kaart gebracht, de dreigingen en risico’s en hoe de dreigingen het hoofd kunnen worden geboden. De NVS vervangt de Strategie Nationale Veiligheid uit 2007 en wordt voortaan iedere drie jaar geactualiseerd. De maatregelen moeten nog wel door de diverse vakdepartementen worden uitgewerkt. Er zijn zeven prioritaire thema’s benoemd waaronder bescherming vitale infrastructuur en cybersecurity.
Update 23 juni 2019

  • Op 20 juni 2019 heeft de Staatssecretaris van EZK een brief aan de Tweede Kamer gezonden inzake de voortgang Roadmap Digitaal Veilige Hard- en Software. De maatregelen in de roadmap zijn gericht op de beïnvloeding van de markt, zodat het algehele niveau van digitale veiligheid van hard- en software en IoT wordt verhoogd. In dat verband worden ook de initiatieven van de EU met betrekking tot de inmiddels vastgestelde Cybersecurity Act en Cybersecurity-certificering vermeld. De ontwikkeling van Europese certificeringsschema's zal naar verwachting dit jaar starten. 'Nederland zet zich de komende periode in op de voortvarende ontwikkeling en implementatie van cybersecurity-certificeringsschema's, onder meer door Nederlandse initiatieven en expertise te koppelen aan Europese trajecten. Zo neemt Nederland actief deel aan een werkgroep gevormd door de Europese Commissie voor de ontwikkeling van een Europees cloud certificeringsschema. Samen met onder meer Duitsland en Oostenrijk heeft Nederland een aanbeveling opgesteld voor een Europees cloud certificeringsschema met een reeks van beveiligingsvereisten en de wijze waarop daarover verantwoording wordt afgelegd door een ICT-leverancier. Deze aanbeveling bouwt voort op het Nederlandse publiek-private raamwerk Partnering Trust, met partners zoals NOREA, softwareleveranciers en de Belastingdienst'. 
 
  • Op 12 juni 2019 heeft de staatssecretaris van BZK een Nota van Wijziging van de Paspoortwet (35047 (R2108) nr 9) naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze wijziging beoogt het uitgifteproces van Nederlandse identiteitskaarten met het publieke identificatiemiddel in de Caribische landen van het Koninkrijk anders in te richten dan eerder de bedoeling was. Ook voorziet de wijziging in een oplossing voor de overgangsfasefase waarin nog niet alle verstrekkingen vanuit het nieuwe basisregister reisdocumenten plaatsvinden.
 
  • Op 11 juni 2019 heeft de minister voor Rechtsbescherming een brief (32761 nr 135) naar de Tweede Kamer gezonden waarin hij reageert op 2 moties uit maart 2018 en waarin hij aandacht besteedt aan de eerste ervaringen van de AP met individuele verzoeken en klachten onder de AVG. Naast de reeds eerder toegekende € 7 mln structureel voor de jaren 2019 e.v. heeft hij besloten de AP een extra budget toe te kennen van € 3,4 mln. Samen met de AP zal hij jaarlijks bezien welke capaciteit c.q. budget nodig is.
 
  • Op 11 juni 2019 hebben de ministers van BZK en Defensie de tweede voortgangsrapportage (34588 nr 83) over de werking van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv 2017) naar de Tweede Kamer gestuurd. Hieruit blijkt dat de AIVD en de MIVD nog steeds niet helemaal voldoen aan alle verplichtingen die de wet stelt. Wel is de achterstand bij de invoering van de wet (1-5-2018) deels ingelopen en zijn de meest hoge risico’s teruggebracht naar gemiddelde of beperkte risico’s. Het is daarom nodig om met onverminderde inzet door te gaan op de ingeslagen weg om risico’s op mogelijk toekomstige onrechtmatigheden te beperken.
 

  • Op 7 juni 2019 is de Cybersecurity Act (Verordening (EU) 2019/881) in het Publicatieblad van de EU opgenomen (L151) en is vanaf 27 juni van kracht. Het Europees agentschap ENISA wordt hierin benoemd tot EU agentschap voor cybersecurity en krijgt met deze verordening meer bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Ook creëert deze verordening een certificeringskader waarbinnen cybersecurity certificeringsschema’s voor ICT-producten, - diensten en –processen kunnen worden ingesteld. De certificaten zijn nog niet verplicht, maar in 2023 zal de Europese Commissie bezien of dat alsnog nodig is. Het eerste voorstel voor een certificaat heeft betrekking op cloud computing. Het certificaat is bedoeld voor bedrijven die clouddiensten aanbieden, zodat zij kunnen aantonen dat zij de gegevens van klanten voldoende beschermen tegen diefstal en dat kwetsbaarheden snel worden opgelost. Ook NOREA heeft de afgelopen anderhalf jaar meegewerkt aan de totstandkoming van deze aanbeveling aan de Europese Commissie. Voor NOREA is dit zeer relevant omdat het uiteindelijke schema zal bepalen welke rol de RE zal spelen bij Europese cybersecurity certificering.
 

  • Op 5 juni 2019 hebben de ministers van Justitie en Veiligheid en voor Rechtsbescherming de vragen beantwoord (32317 nr 557) over de geannoteerde agenda voor de JBZ-Raad van 6 en 7 juni te Luxemburg. Zij geven aan dat het nieuw op te richten Europees kenniscentrum op het gebied van cybersecurity bedoeld is om de Europese industrie op dat gebied te versterken zodat Europa minder afhankelijk wordt van niet-EU-producten en -diensten (lees: de VS en China). Ook wordt erkend dat er rondom een algemene wettelijke bewaarplicht van telecommunicatiegegevens nog veel onduidelijkheid bestaat. De Europese Commissie is verzocht een studie naar een nieuwe dataretentierichtlijn voor eind 2019 af te ronden.
 

  • Op 4 juni 2019 heeft de staatssecretaris van EZK de vragen beantwoord (21501-33 nr 765) over de geannoteerde agenda van de Telecomraad van 7 juni. Zo is Nederland van mening dat de ePrivacyverordening geen drempels mag bevatten voor (toekomstige) dataretentieregels en dat er, net als in artikel 23 van de AVG, van de verordening mag worden afgeweken als dat nodig is voor de nationale veiligheid.
 

  • Op 29 mei 2019 heeft de minister voor Medische Zorg en Sport gereageerd (27529 nr J) op de brief van de Eerste Kamer over de aanbeveling van de Europese Commissie voor een Europees uitwisselingsformaat voor elektronische patiëntendossiers.
 

  • Op 29 mei 2019 heeft de Tweede Kamer gedebatteerd over het rapport van de Algemene Rekenkamer over Digitale dijkverzwaring: cybersecurity van vitale waterwerken (30821 nr 69). Tijdens het debat zijn 4 moties ingediend (30821 nrs 75, 76, 79 en 80) welke alle op 4 juni 2019 zijn aangenomen. Motie 30821 nr 77 is tijdens het debat overgenomen door de minister en bij dezen afgedaan.
 

  • Op 29 mei 2019 heeft de Tweede Kamer gedebatteerd met de staatssecretaris van BZK, als vervolg op het overleg op 16 mei 2019 over de Digitale Overheid. Bij dit debat zijn 3 moties ingediend (26643 nrs 611, 612 en 613) welke alle drie op 4 juni 2019 zijn aangenomen. Twee moties gaan o.a. over de positionering van het BIT. In de derde motie vraagt de Tweede Kamer aan het eigen presidium om via een tijdelijke onderzoekscommissie zelf meer kennis op te bouwen om zo meer politieke grip te krijgen op het thema “digitalisering”. De motie (26643 nr 610) over toezicht op het gebruik van algoritmes door de overheid is aangehouden omdat de staatssecretaris momenteel, samen met de minister voor Rechtsbescherming, werkt aan een brief over dit complexe vraagstuk die binnenkort naar de Tweede Kamer zal worden gezonden.
 

  • Op 29 mei 2019 heeft de VVD de initiatiefnota “Menselijke grip op algoritmen” (35212 nr 2) aan de Tweede Kamer aangeboden. Algoritmes bieden allerlei voordelen, maar kunnen ook, vaak onbedoeld, de privacy schenden of discrimineren. In de nota wordt voorgesteld om op algoritmebeleid meer samen te werken binnen en buiten Nederland, te werken aan meer transparantie over beslisregels en de daarbij gebruikte gegevens, en bedrijven en overheden jaarlijks te laten rapporteren over de betrouwbaarheid en eerlijkheid van algoritmes met een hoog risicoprofiel. Extrerne partijen, bijv. accountants, zouden met die instellingen moeten meekijken. Tenslotte zou een publieke algoritmetoezichthouder zich specifiek moeten richten op rapportages en kennisdeling op dit vlak. De Tweede Kamer wordt verzocht in te stemmen met het verzoek aan de minister van Rechtsbescherming om, samen met de ministers van BZK en EZK, te werken aan de geschetste deeloplossingen.
 

  • Op 28 mei 2019 hebben de ministers van J&V en voor Rechtsbesherming de geannoteerde agenda (32317 nr 554) van de JBZ-raad op 6 en 7 juni aan de Tweede Kamer aangeboden. De vragen en opmerkingen hierover zijn op 5 juni aan de minister van J&V voorgelegd.
 

  • Op 23 mei 2019 heeft de staatssecretaris van EZK de geannoteerde agenda (21501-33 nr 763) voor de Telecomraad aan de Tweede Kamer aangeboden. De vragen en opmerkingen hierover zijn op 29 mei aan de staatsecretaris van EZK voorgelegd.
 

  • Op 23 mei 2019 is de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) in de Staatscourant (nr 26526) gepubliceerd. De Ministerraad van 14 december 2018 heeft de BIO vastgesteld. Het Rijk en alle andere bestuurslagen hanteren hiermee nu dezelfde normen.
 

  • De BIO is gebaseerd op de ISO-normen 27001 en 27002. In de BIO zijn drie standaard basisbeveiligingsniveaus (BBN’s) gedefinieerd met bijbehorende beveiligingseisen die moeten worden ingevuld. Per BBN staat beschreven aan welke controls uit de ISO 27002 moet worden voldaan. Soms zijn de controls uitgewerkt in verplichte concrete overheidsmaatregelen. Over de risicoafweging en over de invulling van de controls moet verantwoording worden afgelegd.
 

  • Op 17 mei 2019 heeft de minister van Buitenlandse Zaken het voorstel van de Europese Commissie dat op 8 april 2019 is verschenen (COM (2019) 168) naar de Tweede Kamer gestuurd. Het betreft een Mededeling Vertrouwen kweken in mensgerichte kunstmatige intelligentie. In de mededeling onderbouwt de Commissie het belang van mensgerichte AI en worden richtsnoeren voor betrouwbare AI toegelicht. Ook kondigt de Commissie vervolgstappen aan. De basis voor de richtsnoeren wordt gevormd door 7 essentiële vereisten waaronder een verantwoordingsplicht. Interne en externe auditors kunnen hierdoor bijdragen aan het vertrouwen in AI. De Commissie roept publieke en private stakeholders op om deel te nemen aan de pilotfase die in juni 2019 zal starten en waarin de richtsnoeren in de praktijk zullen worden getest. Het kabinet werkt momenteel aan een nationaal strategisch actieplan AI (SAPAI). De inhoud van de Mededeling zal daarin worden verwerkt.
 

  • Op 17 mei 2019 is de Verordening betreffende beperkende maatregelen tegen cyberaanvallen die de EU of haar lidstaten bedreigen ((EU) 2019/796) in het Publicatieblad van de EU opgenomen (LI 129) en is vanaf 18 mei 2019 van kracht. Alle tegoeden en economische middelen van natuurlijke en rechtspersonen die (pogingen tot) cyberaanvallen uitvoeren met aanzienlijke gevolgen, die een externe bedreiging vormen voor de EU of haar lidstaten, kunnen worden bevroren.
  • Op 13 mei 2019 heeft de minister voor Medische Zorg het wetsvoorstel ingetrokken dat verzekeraars zonder voorafgaande toestemming van de patiënt medische dossiers liet inzien om daarmee fraude te kunnen opsporen (33980 nr 31). Het wetsvoorstel was al aangenomen door de Tweede Kamer. Op verzoek van de Eerste Kamer heft de minister met Zorgverzekeraars Nederland overlegd over diverse aanpassingen die via zelfregulering gerealiseerd zouden kunnen worden. ZN heeft hiervoor constructieve voorstellen gedaan, maar de afdwingbaarheid van de naleving is hiermee niet wettelijk geborgd. De minister zal daarom een nieuw wetsvoorstel in procedure brengen.
Update: 20 mei 2019 

  • Op 17 mei 2019 heeft de Raad van de EU besloten dat sancties opgelegd kunnen worden aan mensen of organisaties die betrokken zijn bij pogingen tot cyberattacks die de EU of zijn lidstaten bedreigen. Zoals bijv. het geval was bij de hackpoging bij het OPCW in Den Haag. Wel is het vereist dat alle 28 landen instemmen met de te treffen sanctie.
 
  • Op 16 mei 2019 heeft de staatsecretaris van BZK overleg gevoerd met de Tweede Kamer over de Digitale Overheid. Daar heeft hij de Kamer toegezegd dat zolang de ICT nog niet op orde is de functie van het BIT zal blijven bestaan. Desondanks hield de Kamer nog zorgen over de capaciteit van het BIT en over de organisatorische ophanging. De staatssecretaris verwacht in het najaar met adviezen te komen.
 
  • Op 15 mei 2019 heeft de minister van Buitenlandse Zaken de beleidsnotitie “Nederland-China: een nieuwe balans” naar de Tweede Kamer gestuurd. Over de opbouw van het 5G-netwerk zal de Kamer later worden geïnformeerd.
 
  • Op 15 mei 2019 heeft de Algemene Rekenkamer het Verantwoordingsonderzoek 2018 aan de Tweede Kamer aangeboden. De AR heeft in 2018 geconstateerd dat een groot aantal ministeries hun informatiebeveiliging (opnieuw) niet op orde had. Het aantal onvolkomenheden was toegenomen. Bij 11 organisaties waren de problemen in de informatiebeveiliging dermate groot dat de AR die als onvolkomenheid aanmerkt. Het betreft de ministeries van AZ, BuiZa, BZK, Defensie, Financiën. J&V, I&W, OCW, zijn baten-lastendienst DUO, Rijksdienst Caribisch Nederland en de Tweede Kamer.
 
  • Op 15 mei 2019 heeft de minister van BZK de Jaarrappportage Bedrijfsvoering Rijk 2018 aan de Tweede Kamer aangeboden (31490 nr 249). Daaruit blijkt onder meer dat nog niet alle ICT-projecten naar verwachting verlopen. Ook is de informatieveiligheid nog niet op het beoogde kwaliteitsniveau. Het Rijk heeft moeite om voldoende goed gekwalificeerd ICT-personeel te vinden.
 
  • Op 14 mei 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de Tweede Kamer geïnformeerd over de uitvoering van het vervangingsplan van de PKI-overheidscertificaten (26643 nr 608). Logius heeft een nieuw plan opgesteld omdat er veel minder certificaten vervangen hoeven te worden dan eerder gedacht. Naar verwachting is de gehele vervanging uiterlijk eind 2019 voltooid.
 
  • Op 30 april 2019 heeft de staatssecretaris van BZK een brief (25764 nr 119) naar de Tweede Kamer gestuurd waarin hij nader ingaat op de Verordening identiteitskaarten en biometrie waar het Europees Parlement op 4 april formeel mee heeft ingestemd. De chip waarin de vingerafdrukken worden opgeslagen moet nog worden getest. Mogelijk gaan de kosten van een identiteitskaart omhoog, maar alle kosten zijn nog niet in kaart gebracht.
 
  • Op 26 april 2019 heeft de minister voor Medische Zorg de vragen beantwoord die de Tweede Kamer had gesteld over het persbericht dat medische gegevens zijn verplaatst naar Google Cloud (2457 en 2458). In de brief (31476 nr 25) geeft hij aan dat hij nog moet bezien welke partij hem onafhankelijk kan adviseren over het gebruik van niet-EU-cloud-aanbieders.
 
  • Op 26 april 2019 heeft de minister van V&J de Tweede Kamer geïnformeerd over de uitkomsten van de beveiligingsonderzoeken, onder meer door de AIVD, naar het vernieuwde C2000-spraaknetwerk, de getroffen maatregelen en het vervolgtraject (25124 nr 96). De opdracht tot vernieuwing was in 2015 gegund aan een combinatie van bedrijven waaronder een Duits bedrijf dat inmiddels dochter is geworden van het Chinese bedrijf Hytera. De minister concludeert dat er op een verantwoorde wijze vervolg gegeven kan worden aan de vernieuwing van C2000.
 
  • Op 15 april 2019 heeft de minister van V&J de Tweede Kamer een brief (25124 nr 94) gestuurd met de planning voor de vernieuwing en beveiliging van het C2000-spraaknetwerk en de uitrol van 5G.
 
  • Op 11 april 2019 heeft ECP.NL de Call for Presentations uitgestuurd voor de One Conference die plaatsvindt op 1 en 2 oktober. Voorstellen voor (Engelse) presentaties moeten uiterlijk 6 juni binnen zijn.
 
  • Op 9 april 2019 heeft de minister voor Medische Zorg zijn tweede brief over elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (27529 nr 183) naar de Tweede Kamer gestuurd. Hij schetst hierin de contouren van de naderende wettelijke verplichting en gaat in op de concept-Roadmap.
 
  • Op 5 april 2019 heeft de minister van J&V de Tweede Kamer geïnformeerd over zijn gesprek met de banken over hun bijdrage aan de bestrijding van internetoplichting. Tevens informeert hij de Kamer over zijn gesprek met het Openbaar Ministerie over de mogelijke terughoudendheid van het OM om op verzoek van de AFM conservatoir beslag te leggen waarmee kan worden voorkomen dat frauduleus vermogen naar het buitenland verdwijnt (29911 nr 237).
 
  • Op 5 april 2019 heeft de minister van BZK de Werkwijzer voor maatschappelijke kosten-batenanalyse van de digitale overheid (26643 nr 604) ter kennisname aan de Tweede Kamer aangeboden. Het biedt een denkkader, een stappenplan en kengetallen.
 
  • Op 4 april 2019 heeft het Europees Parlement ingestemd met een verordening waarbij ID-kaarten in de Europese Unie verplicht worden voorzien van twee vingerafdrukken. Voor kinderen tussen zes en twaalf jaar mogen lidstaten zelf bepalen of die ook een dubbele scan moeten afstaan.
 
  • Op 1 april 2019 heeft de minister voor Rechtsbescherming de Tweede Kamer geïnformeerd over de inventarisatie van de eerste ervaringen met de Uitvoeringswet AVG (32761 nr 132). Er is nog veel voorlichting en uitleg nodig.
 
  • Op 29 maart 2019 heeft de staatssecretaris van BZK het tweede externe evaluatierapport over het functioneren van het BIT (26643 nr 603) naar de Tweede Kamer gestuurd. De Kamer had eerder gevraagd de uitkomsten van deze evaluatie te betrekken bij het uitvoeren van een breed gesteunde motie die vraagt om het instellen van een Rijksinspectie Digitalisering. Dit onderzoek wordt momenteel uitgevoerd evenals een in de tijd naar voren gehaalde beleidsdoorlichting van het BIT. In afwachting van de uitkomsten van die onderzoeken heeft de staatssecretaris besloten het BIT vooralsnog tot 31 december 2020 te verlengen.
 
  • Op 29 maart 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de jaarlijkse rapportage van het Bureau ICT-toetsing (BIT) (26643 nr 602) naar de Tweede Kamer gestuurd. Naast een overzicht van de in 2018 uitgevoerde activiteiten bevat het ook algemene adviezen voor het verbeteren van de IT-problematiek en een vooruitblik op 2019. Hierbij wordt aandacht gevraagd voor de evt. verlenging van het BIT (het BIT is in juli 2015 voor 5 jaar ingesteld) en de ophanging.
 
  • Op 28 maart 2019 heeft de minister van BZK de kabinetsreactie (26643 nr 601) op het rapport “Algoritmes en grondrechten” van de Universiteit Utrecht naar de Tweede Kamer gezonden. Hieruit blijkt dat de belangrijkste knelpunten liggen op het terrein van gelijke behandeling en procedurele rechten. De neutraliteit en transparantie van algoritmes dienen daarom te worden vergroot.
 
  • Op 28 maart 2019 heeft de Algemene Rekenkamer het rapport “Digitale dijkverzwaring: cybersecurity en vitale waterwerken” (30821 nr 69) naar de Tweede Kamer gezonden.
 
  • Op 27 maart 2019 heeft de staatssecretaris van BZK aan de Tweede Kamer medegedeeld (25764 nr 118) dat het (machinaal leesbare) BSN op de voorzijde van de paspoorten en id-kaarten zal worden vervangen door een QR-code op de achterzijde. Na ontvangst van het advies van de AP hierover zal hij de Kamer informeren over de datum waarop dit zal worden ingevoerd.
 
  • Op 26 maart 2019 heeft de Europese Commissie de EU-landen gevraagd om voor 30 juni een analyse te maken van mogelijke veiligheidsrisico’s van het 5G-netwerk. Op 1 oktober kan dan de EU-brede risicobeoordeling zijn afgerond en uiterlijk 31 december moet men het eens zijn over maatregelen om de cybersecurityrisico’s aan te pakken. Op basis van de dan in werking getreden Cybersecurity Act kan dan worden gestart met het invoeren van een certificerings-regeling voor 5G-netwerken en -apparatuur.
 
  • Op 22 maart 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de Tweede Kamer geïnformeerd (26643 nr 599) over de vervanging van certificaten die de overheid gebruikt voor digitale dienstverlening. Het betreft zowel de aanleiding als de wijze van de vervanging.
 
  • Op 20 maart 2019 heeft de Europese Commissie haar “Rolling Plan for ICT Standardisation 2019” gepuliceerd. Dit geeft een overzicht van de ruim 30 ICT-standaardisatie-activiteiten die gekoppeld zijn aan EU-beleid. Een van de vier nieuwe hoofdstukken dit jaar betreft Artificial Intelligence.
 
  • Op 15 maart 2019 heeft de minister van Buitenlandse Zaken een door de Europese Commissie opgestelde aanbeveling voor een Europees uitwisselingsformaat voor elektronische patiëntendossiers (22112 nr 2785) naar de Tweede Kamer gezonden. Nederland staat hier positief tegenover en zal vooral inzetten op beïnvloeding vooraf bij de uitwerking van het uitwisselingsformaat.
 
  • Op 15 maart 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de Data Agenda Overheid ((26643 nr 597) aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze heeft tot doel om de analyse en het combineren van gegevens beter ten goede te laten komen aan beleidsvorming en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Uitgangspunt is het bevorderen van een transparante overheid die optimaal en verantwoord gebruik maakt van data.
 
  • Op 13 maart 2019 heeft het Europees Parlement (in eerste lezing) 180 amendementen aangenomen op het voorstel voor een Verordening tot oprichting van het Europees kenniscentrum voor industrie, technologie en onderzoek op het gebied van cybersecurity en het netwerk van nationale coördinatiecentra. Om voor dit netwerk een basis te leggen heeft de Commissie ruim € 63,5 mln geïnvesteerd in 4 pilotprojecten.
 
  • Op 12 maart 2019 heeft het Europees Parlement de EU Cybersecurity Act aangenomen. Hiermee wordt de rol van ENISA versterkt en er zal een cybersecurity certificeringsschema komen voor ICT producten, diensten en processen. Bijv. die gebruikt worden in auto’s, vliegtuigen, energiecentrales, medische apparatuur en Internet of Things-apparaten. In 2023 zal de Commissie bepalen of de nieuwe vrijwillige schema’s verplicht gesteld moeten worden. Ook sprak het Parlement zijn zorgen uit over de toenemende invloed van China in met name de installatie van 5G-netwerken en verzoekt de Europese Commissie een certificeringsschema voor een veilig 5G-netwerk op te zetten.
 
  • Op 21 februari 2019 hebben de kamercommissies voor Binnenlandse Zaken en voor Europese Zaken overleg gevoerd met de staatssecretaris van BZK over eID en paspoorten (26643 nr 598). Hij heeft toegezegd de Kamer per brief te informeren over het in Europa gesloten akkoord over biometrie op de identiteitskaarten en over de businesscase eID. Op de discussie over publieke en private inlogmiddelen zal hij ingaan bij zijn nog te geven antwoorden op de gestelde vragen naar aanleiding van de Wet Digitale Overheid.
Update: 13 maart 2019 

  • Op 7 maart 2019 heeft de minister voor Medische Zorg gereageerd (27529 nr 181) op het artikel in Elsevier “Nederlandse ziekenhuizen kwetsbaar voor cyberaanvallen”. Naast alle reeds bekende maatregelen deelt hij hier ook mede dat verschillende zorgkoepels en VWS een Actieplan Verhoging bewustzijn informatiebeveiliging patiëntengegevens hebben opgesteld. Hij zal voor het zomerreces de Kamer informeren over de voortgang ervan.
 
  • Op 5 maart 2019 heeft de staatssecretaris van EZK het wetsvoorstel Ongewenste zeggenschap telecommunicatie (35153 nr 2 en 3) bij de Tweede Kamer ingediend. Hierdoor kunnen overnames binnen de telecomsector worden verboden of teruggedraaid als de nationale veiligheid of openbare orde in gevaar kunnen komen. Partijen die Nederlandse telecomvoorzieningen willen overnemen worden verplicht dat vooraf te melden aan het ministerie van EZK. Er volgen nog criteria om te kunnen beoordelen wanneer er sprake is van relevante invloed in de telecommunicatiesector. Dit moet investeerders duidelijkheid geven over wanneer zij onder de wet (en de meldplicht) vallen.
 
  • Op 20 februari 2019 heeft de staatssecretaris van EZK de vragen beantwoord (21501-33 nr 746) die de Tweede Kamer heeft gesteld over de agenda van de op 1 maart te houden Telecomraad. Hieruit blijkt dat in de week van 11-14 maart de stemming is voorzien in het Europees Parlement over de Cybersecurity Verordening. De Verordening versterkt het mandaat van ENISA en voert ook een EU-kader in voor cybersecurity certificering voor producten, processen en diensten, met name gericht op het verbeteren van de beveiliging van het IoT en de vitale infrastructuur. In de Verordening worden ook audits voorzien. Mede onder impuls van Nederland is de mogelijkheid ogenomen dat certificaten verplicht gesteld kunnen worden. Voor eind 2023 zal de Europese Commissie hiervoor voorstellen doen.
 
  • Op 8 februari 2019 heeft de minister voor Medische Zorg informatie naar de Tweede Kamer gestuurd over de beveiliging van gegevens die gedeeld worden via het Landelijk Schakelpunt (LSP). Hieruit blijkt dat de beheerder van het LSP, VZVZ, aangeeft te voldoen aan de wettelijke beveiligingsverplichtingen. De minister zal NEN vragen of de beveiligingsnorm NEN-7512, die voorschrijft dat de verbindingen versleuteld moeten zijn, nog wel voldoende is of dat aanpassing naar end-to-end encryptie wenselijk is.
 
  • Per 1 maart 2019 is de Wet Computercriminaliteit III in werking getreden. Hiermee kunnen opsporingsambtenaren heimelijk en op afstand computers binnendringen om daarna verschillende onderzoekshandelingen te verrichten. Ook heling van computergegevens wordt nu als zelfstandig delict strafbaar en oplichting via internet kan strafrechtelijk worden vervolgd.
 
  • Op 25 februari 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de Monitor Open Standaarden 2018 (26643 nr 595) naar de Tweede Kamer gezonden. Daarin wordt jaarlijks het gebruik van open standaarden van de “pas-toe-of-leg-uit”-lijst gemeten. Hij deelt daarbij mee dat in het wetsvoorstel Digitale Overheid een grondslag is opgenomen om bepaalde standaarden verplicht te stellen. Dat zou bijv. kunnen gelden voor informatieveiligheidsstandaarden omdat het maatschappelijk belang daarvan zwaarder kan wegen dan het organisatiebelang.
 
  • Op 19 februari 2019 heeft de minister van I&W gereageerd (35000 XII nr 74) op een eind november 2017 ingediende motie van het CDA over de risico’s van cyberaanvallen op de vitale infrastructuur (met name sluizen, bruggen, etc.) en de te treffen maatregelen.
 
  • Op 7 februari 2019 heeft de minister voor Rechtsbescherming het WODC-rapport “Slachtoffer-schap van online criminaliteit” alsmede zijn beleidsreactie daarop (28684 nr 550) naar de Tweede Kamer gestuurd. Maatregelen zijn gericht op het verbeteren van de hulpverlening, het voorkomen van herhaald slachtofferschap en het beter bejegenen van slachtoffers door politie en het OM.
 
  • Op 6 februari 2019 hebben de ministers van BZK en Defensie de vragen beantwoord (34588 nr 81) die gesteld zijn over de Voortgangsrapportage CTIVD over de werking van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zij verwachten de risico’s op onrechtmatig handelen, zeker de hoge, bij de volgende voortgangsrapportage in mei aanzienlijk te hebben beperkt. In het eerste kwartaal zal de MIVD een planning voorleggen aan de CTIVD over verbeteringen in de ICT-infrastructuur.
 
  • Op 6 februari 2019 heeft de Tweede Kamercommissie voor BZK, na kennisneming van de Nota van Wijziging van het wetsvoorstel Digitale Overheid, nadere schriftelijke vragen en opmerkingen aan de minister voorgelegd (34972 nr 8).
 
  • Op 5 februari 2019 heeft de European Parliamentary Research Service (EPRS) het document “Digital Transformation” gepubliceerd waarin de voornemens voor de komende jaren uiteen worden gezet, zoals bijv. vastgelegd in het recente voorstel voor het programma “Digitaal Europa” (voor 2021 – 2027). Het Europees Parlement wordt als medewetgever nauw betrokken bij de vormgeving van het beleidskader. Zo zal er o.a. een Europees cybersecurity crisis cooperation framework worden ontwikkeld op basis van de conclusies van de Europese Raad van 26 juni 2018. In de lopende parlementaire termijn zijn o.a. de NIB-richtlijn en de AVG gerealiseerd en is er overeenstemming om te komen tot een vrijwillig EU cybersecurity certification framework voor ICT-producten.
 
  • Op 5 februari 2019 heeft de minister van BZK de geactualiseerde Strategische I-agenda voor de Rijksdienst (26643 nr 591) naar de Tweede Kamer gestuurd. Hiermee wordt jaarlijks flexibel ingespeeld op nieuwe inzichten en benodigdheden. Er zullen rijksbrede protocollen worden ontwikkeld om de duurzame toegankelijkheid en vindbaarheid te verbeteren. Het begrip proportionele informatiebeveiliging zal verder worden uitgewerkt. De rol en minimale set van taken van de CISO zal, in samenhang met de herijking van de rol van de departementale CIO, rijksbreed worden vastgelegd. Het rubriceringsschema zal worden geëvalueerd en waar mogelijk vereenvoudigd. Begin 2019 zal een overheidsbrede Nationale Data Agenda verschijnen waarin o.a. datakwaliteit en –uitwisseling aan de orde komt.
 
  • Op 4 februari 2019 heeft de minister van V&J het antwoord van het kabinet (22112 nr 2763) op de consultatie van de Europese Commissie inzake de evaluatie van de uit 2008 daterende EU-richtlijn voor Europese vitale infrastructuur naar de Tweede Kamer gestuurd. Op dit moment heeft Nederland geen Europese vitale infrastructuur aangewezen, maar is momenteel wel samen met andere lidstaten bezig om mogelijke Europese vitale infrastructuur te identificeren.
 
  • Op 30 januari 2019 heeft de minister voor Medische Zorg overleg gevoerd met de Tweede Kamer over gegevensuitwisseling in de zorg (27529 nr 180). De minister heeft toegezegd voor 1 april een roadmap (een stappenplan behorend bij het nog in te dienen wetsvoorstel elektronische gegevensuitwisseling in de zorg) aan te bieden waarbij hij tevens de Kamer zal informeren over het toezicht door de AP op inzage van dossiers in ziekenhuizen. In het derde kwartaal zal de Kamer worden geïnformeerd over de pilot van het RIVM over hergebruik van declaratiedata. Op 20 februari heeft de minister voor Medische Zorg een kort plenair debat (VAO) gevoerd als vervolg op het overleg van 30 januari. Hierbij zijn 8 moties ingediend. Op 3 maart zijn 5 moties aangenomen. (27529 nr 172, 174, 176, 177 en 178). Hierin wordt de regering o.a. verzocht te onderzoeken of end-to-end encryptie inmiddels toepasbaar is voor de bestaande uitwisselingssystemen in de zorg en te verkennen of deelname van zorgaanbieders aan Z-CERT verplicht kan worden gesteld.
 
  • Op 29 januari 2019 heeft NOREA via de REZINE haar leden opgeroepen bij de open consultatie van het Europese Cloud Security Certification Framework hun voorkeur uit te spreken voor een jaarlijkse certificering van cloud services op basis van ISAE 3402. De deelnemers aan Zeker-OnLine hebben op 1 februari een soortgelijk verzoek ontvangen.
 
  • Op 29 januari 2019 heeft de staatssecretaris van BZK de Tweede Kamer geïnformeerd (26643 nr 590) over de aanpak van de implementatie eID. De implementatie zal niet overheidsbreed geschieden, maar stap voor stap, zodat flexibel kan worden bijgestuurd. Er zijn 4 parallelle actielijnen uitgezet, waaronder 2-factor authenticatie en een uitrol van betrouwbaarheids-niveau Substantieel, te beginnen in de zorgsector in het burgerdomein en bij het UWV in het bedrijvendomein. Ook wordt een aantal overbruggingsmaatregelen voorbereid.
 
  • Op 17 januari 2019 heeft de minister van V&J geantwoord (34372 nr M) op vragen die in de Eerste Kamer zijn gesteld naar aanleiding van zijn reactie op 4 december op eerdere vragen over het Besluit onderzoek in een geautomatiseerd werk. Dit besluit regelt de hackbevoegdheid van de politie in het kader van de Wet Computercriminaliteit III. In zijn antwoord betoogt de minister nogmaals in welke bijzondere gevallen en onder welke omstandigheden de politie van deze bevoegdheid gebruik zal maken.
Update: 14 januari 2019 (onder redactie van Rob Bouman)

  • Op initiatief van het ministerie van EZK organiseert het kabinet van 18 t/m 21 maart 2019 de Conferentie Nederland Digitaal 2019 in het Theater Gooiland in Hilversum en is bedoeld om een impuls te geven aan de Nederlandse Digitaliseringsstrategie. Vanaf medio januari kunt u zich via de website www.nederlanddigitaal.nl aanmelden.
 
  • Op 21 december 2018 heeft de staatssecretaris van BZK de vragen beantwoord (34972 nr 6) die de Tweede Kamer had gesteld over het Wetsvoorstel digitale overheid. Hij stelt hierin o.a. dat met dit wetsvoorstel de (verplichte) DigiD-audit zal worden omgevormd tot een “toegang tot de digitale overheid audit”, die nauw aansluit bij de huidige systematiek. Ook blijkt uit de antwoorden dat vanaf 2020 alleen burgers met een Android smartphone betrouwbaarheidsniveau substantieel kunnen gebruiken. Eigenaars van een Iphone moeten waarschijnlijk een kaartlezer met een NFC-chip aanschaffen. De beantwoording heeft tevens geleid tot het aanpassen van het wetsvoorstel digitale overheid (34972 nr 7). Deze wijziging is ook op 21 december naar de Tweede Kamer verzonden.
 
  • Op 21 december 2018 heeft de staatssecretaris van BZK het onderzoek naar het gebruik van algoritmes door de overheid (26643 nr 588) naar de Tweede Kamer gestuurd. In zijn reactie hierop verwijst hij diverse malen naar de brief die de minister voor Rechtsbescherming, mede namens hem, naar de Tweede Kamer had gestuurd over transparantie van algoritmen in gebruik bij de overheid (26643 nr 570). In die brief staat o.a. vermeld dat twee werkgroepen bezig zijn met het opstellen van richtlijnen, voor het inzichtelijk maken van algoritmen die de overheid gebruikt voor toezichthouders en voor de rechtspraak resp. voor publieksvoorlich-ting over Big Data analyses door de overheid. Daarbij zal ook aandacht worden geschonken aan het uitvoeren van technische audits naar de kwaliteit van algoritmen. In het eerste kwartaal van 2019 zal de Kamer over de resultaten van de werkgroepen worden geïnformeerd.
 
  • Op 21 december 2018 heeft de staatssecretaris van EZK de Tweede Kamer geïnformeerd over de stand van zaken van de verkenning cybersecurity (26643 nr 586), waartoe is besloten na het aannemen van een motie bij de begrotingsbehandeling 2018 van V&J. Binnen het Topsectorenbeleid is een nieuw thema Veiligheid waar cybersecurity een onderdeel van is. In het eerste kwartaal van 2019 zal de Kamer hierover meer informatie krijgen.
 
  • Op 20 december 2018 heeft de minister voor Medische Zorg de tweede voortgangsrapportage (27529 nr 167) over de voortgang van de Wet cliëntenrechten bij elektronische verwerking van gegevens in de zorg naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarin staan o.a. de uitkomsten van het overleg met de AP vermeld.
 
  • Op 20 december 2018 heeft de minister voor Medische Zorg zijn reactie gegeven (27529 nr 166) op diverse verzoeken van de Tweede Kamer over diverse onderwerpen rond elektronische gegevensuitwisseling in de zorg. Er komen meer wettelijke verplichtingen, hij zal meer regie nemen op eenheid van taal, o.a. door te bezien of accreditatieorganisaties de kwaliteit van gegevensuitwisseling kunnen meenemen in hun audits. Ook wil hij bevorderen dat sneller meer deelnemers in meer sectoren zich aansluiten bij Z-CERT.
 
  • Op 20 december 2018 heeft de staatssecretaris van EZK het verslag van de op 4 december gehouden Telecomraad (21501-33 nr 738) naar de Tweede Kamer gestuurd.
 
  • Op 19 december 2018 heeft de staatssecretaris van Financiën het rapport (32761 nr 128) naar de Tweede Kamer gestuurd van de commissie die heeft geadviseerd over alternatieven voor het niet meer gebruiken van het BSN in het btw-identificatienummer. De commissie stelt de zgn. factuurvariant voor waarbij alle 1,3 mln eenmanszaken een nieuw betekenisloos nummer krijgen dat verplicht vermeld moet worden op facturen en op hun website en dat ook wordt gebruikt bij EU-transacties. Voor interne communicatie blijft het oude nummer (voorlopig nog) in gebruik. Deze oplossing moet voor 1 januari 2020 geïmplementeerd zijn want dan gaat het verbod van de AP in om het BSN (extern) nog te gebruiken.
 
  • Op 4 december 2018 hebben de ministers van BZK en Defensie de voortgangsrapportage van de CTIVD over de werking van de Wiv (34588 nr 80) (de zgn. aftapwet) naar de Tweede Kamer gestuurd. Hieruit blijkt dat het beleid van de AIVD en de MIVD nog niet goed is ingericht op de nieuwe wet. Dat leidt tot hoge risico’s aan de onderschepping van bulkgegevens van burgers en daarmee op onrechtmatig handelen. De werkprocessen en de technische systemen zijn nog niet goed ingericht op het filteren en beoordelen van de relevantie.
 
  • Op 4 december 2018 heeft de minister van V&J de vragen beantwoord die de Tweede Kamer had gesteld (34372 nr 29) en de Eerste Kamer had gesteld (34372 nr L) over het Besluit onderzoek in een geautomatiseerd werk. Dit besluit regelt de hackbevoegdheid van de politie in het kader van de Wet Computercriminaliteit III.
 
  • Op 27 november 2018 heeft de staatssecretaris van EZK de vragen beantwoord (21501-33 nr 733) die de Tweede Kamercommissie voor EZK heeft gesteld over de agenda van de Telecomraad. Ze zegt o.a. toe erop te letten dat er geen overlap ontstaat tussen het nieuw op te richten EU Cybersecurity Competence Centre (EUCCC) en ENISA en faciliteiten die al in de lidstaten bestaan.
 
  • Op 26 november 2018 heeft de Tweede Kamercommissie van BZK gedebatteerd met de staatssecretaris van BZK over het initiatiefwetsvoorstel van VVD en D66 over online identiteit en regie op persoonsgegevens (34993 nr 5). Daarbij hebben VVD en D66 een motie (34993 nr 4) ingediend waarin de staatsecretaris wordt verzocht te onderzoeken hoe iedere Nederlander voor contact met de overheid een online identiteit kan krijgen alsmede een “digitale kluis” waarin bepaalde persoonsgegevens zijn opgeslagen. Mensen moeten zelf de regie over die gegevens krijgen en de overheid moet die als unieke bron gebruiken. Op 4 december is deze motie aangenomen.
 
  • Op 19 november 2018 heeft de staatssecretaris van EZK de geannoteerde agenda (21501-33 nr 725) van de Telecomraad naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarop staan o.a. voortgangsrapporta-ges over de Verordening voor oprichting van het Europees kenniscentrum voor industrie, technologie en onderzoek op het gebied van cybersecurity en het netwerk van nationale coördinatiecentra en over de nieuwe e-privacyrichtlijn. Ook zal informatie worden verstrekt over de verordening inzake ENISA en cybersecurity certificering.
 
  • Op 19 november 2018 heeft de Tweede Kamercommissie van BZK vragen (35047 nr 5) ingediend naar aanleiding van het wetsvoorstel tot wijziging van de Paspoortwet in verband met de invoering van elektronische identificatie met een publiek middel.
 
  • Op 12 november 2018 heeft de minister van Defensie de nieuwe Defensie Cyber Strategie (33321 nr 9) aan de Tweede Kamer aangeboden. Naast het digitaal bewaken en beveiligen van Nederland en het digitaal actief zijn in NAVO- en EU-verband zet Defensie een deel van hun cybercapaciteit ook in nauwe samenwerking met de NCTV in voor de bescherming van de Nederlandse vitale infrastructuur omdat er rekening mee moet worden gehouden dat door andere landen schadelijke software wordt geplaatst ter voorbereiding op een evt. militair conflict. Daders van cyberaanvallen zullen vaker publiekelijk worden aangesproken, zoals recent gebeurde bij de hackpoging bij de OPCW.
 
  • op 8 november 2018 is het besluit in het Staatsblad gepubliceerd (Stb 389) waarin het ministerie van EZK wordt aangewezen als CSIRT voor digitale dienstverleners (DSP’s) en waarin wordt vastgesteld dat de Wbni voor AED’s per 9 november 2018 van kracht wordt en voor DSP’s per 1 januari 2019. De Wet (en het Besluit) meldplicht cybersecurity worden per 9 november ingetrokken.
 
  • Op 8 november 2018 is het Besluit beveiliging netwerk- en informatiesystemen (Bbni) in het Staatsblad gepubliceerd (Stb 388). Hierin worden de aanbieders van een essentiële dienst (AED) en andere vitale aanbieders aangewezen die onder de reikwijdte van de Wbni vallen.
 

  • Op 2 november 2018 heeft de staatsecretaris van BZK de kabinetsreactie (26643 nr 578) gegeven op het ongevraagde advies van de Raad van State (26643 nr 557), naar aanleiding van de Agenda Digitale Overheid “NL DIGIbeter”, over de effecten van digitalisering voor de rechtsstatelijke verhoudingen. De reactie gaat per thema in op de zorgen van de RvS. Op enkele punten wordt de zienswijze van de RvS niet onderschreven, zoals de coördinatie van de I-overheid en techniekonafhankelijk wetgeven.
  • Op 26 oktober 2018 is de staatssecretaris van EZK ingegaan (32761 nr 126) op de motie waarin o.a. werd verzocht de samenloop en overlap van de e-Privacyverordening en de AVG nader inzichtelijk te maken.